[ýu:rt]
Obanyň göçen we oturym üçin gonýan ýeri.
Häzir bular täze tutulyp başlan kolhoz obasynyň täze ýurtlarynyň arasy bilen barýardylar. (A. Gowşudow, Mähri-Wepa)
Ýurdy belet çapar. (nakyl)
Ýurt gadyryny göçen biler. (nakyl)
Döwlet; belli bir araçägi bolan orun giňişligi.
Öz ýurduny satan dönük öldi. (A. Gowşudow, Powestler we hekaýalar)
Osipowyň kinaýa bilen duýdurmagyna görä-de, ýurtda gozgalaň turan badyna olara goşulmalydy. (B. Kerbabaýew, Aýgytly ädim)
Menlik ýöňkemaniň -um, -umyz, senlik ýöňkemäniň -uň, -uňyz goşulmalary goşulýar. Çekimlisi uzyn aýdylýandygy üçin çekimli ses bilen başlanýan goşulma ýa-da -rak goşulmasy goşulanda, sözüň soňundaky dymyk çekimsiz degişli açyk çekimsizine öwrülýär.
Meselem ýurt - ýurdum, ýurduň.
Çet ýurt, öz watanyňdan beýleki ýurtlar.
Daşary ýurda gitmek.
Ýerli ýagdaýy bilmek, ýerlikli geplemek.
Hiç zatsyz galdyrmak, ýok etmek.
Ylaýta-da şeýle galagoply döwürde beýle diýseň, seniň ýurduňda ýel ösdürmekleri mümkin. (B. Kerbabaýew, Aýgytly ädim)
Dargap gitmek, adyň ýitip gitmek, hiç zatsyz galmak.
seret ýurdunda ýel ösdürmek ýurdunda ýel ösdürmek
Garşy duraýsalar dagy, öýlerini ýumrup, ýurtlarynda ýumurtga togalabermeli etmeýänmi? (B. Seýtäkow, Gyz salgydy)
Baýlyk, mülk, güýç, talant we ş. m. boýunça meşhur bolmak, hemmelerden öňde bolmak, ökde bolmak.
Çekersiň syrtyňa, güýjüňe garanda, ýurdy baglan pälwan bolmalydy. (B. Kerbabaýew, Nebitdag)
Bozgakçylyk, erbetçilik, bimazaçylyk etmek.
Ýurdy bulan haýyn duşman, Aýra saldy ýardan ýary. (B. Kerbabaýew, Aýlar)
seret ýurdy soramak ýurdy soramak
Höküm sürmek, meşhur bolmak, öz diýeniňi etdirmek.
Şol ýurt soraýan han Keserkaça gan çaýkan, külli türkmeniň üstünde han bolup, ýurt soramak arzuwyny edip, goşun çekip ugraýar. (A. Gowşudow, Powestler we hekaýalar)
seret ýurdy soramak ýurdy soramak
Täze ýurdy bellemäge gitmek, gonuljak, göçüp baryljak ýeri öňünden görmek.
Aýlanmak, gezmek, geçmek, syýahat etmek.
Oňa çar tarapdan uzak çölleri bir näçe ýurtlary söküp uly kerwen ýollary gelýärdi. («Zähmet gahrymanlary»)
Erbet, bet, hilegär, ýaman, ýakymsyz.
Hiç zatsyz galmak, garyp düşmek, hor-homsy bolmak, ýeke, hossarsyz galmak.