pikir at

  1. Adamyň akyl ýetiriş ukyby; adamyň obýektiw hakykaty aňda düşünjede şöhlelendiriş prosesiniň derejesi, akyl ýetiriş prosesi.

    • Pikir aýratyn görnüşde düzülen materiýanyň önümidir. (S. N. Winogradow, A. F. Kuzmin, Logika)

    • Logikanyň wezipesi: pikiri dogry guramagyň kanunlaryny öwrenmekdir. (S. N. Winogradow, A. F. Kuzmin, Logika)

  2. Bir zada bolan garaýyş, nukdaýnazar, düşünje, ideýa.

    • Myradyň sözi ejesiniň pikirine dogry ýaly görünse-de, kakasy üçin bolsa ýalňyşdy. (A. Gowşudow, Powestler we hekaýalar)

  3. Bir zat dogrusynda peýda bolýan hyýal, niýet.

    • Bu akmajyk Wepanyň kellesine näme pikir geldikä, ýanynda atylan taýýar bugdaý barka, daşy salgy berdi -- diýip pyşyrdaşdylar. (A. Gowşudow, Mähri-Wepa)

    • Firus barada men öz pikirimi saňa ilki başda aýdypdym. (G. Kulyýew, Köpetdagyň aňyrsynda)

pikir alyşmak

Bir iş, mesele barada belli bir netijä gelmek maksady bilen özara maslahatlaşmak, bir mesele dogrusynda özara biri-biriňe pikiriňi aýtmak.

  • Öňi bilen oýlanmak, pikir alyşmak, ylaýta-da Nurjanyň oňa nähili garaýanyny bilmek gerek ahyry! («Sowet edebiýaty» žurnaly)

  • Oturdylar şadyýana gülüşip, Suratkeşlik hakda pikir alyşyp. (A. Baýmyradow, Söýgi We Mekirlik)

pikir bermek

  1. Üns bermek, alada etmek.

    • Gözel ejäniň hereketlerine Bahardan başga hiç kim pikir bermeýärdi. (A. Gowşudow, Köpetdagyň eteginde)

  2. Üns berip diňlemek, gulak asmak.

pikir derýasyna (kölünde) ýüzmek

Çuň pikirde bolmak, köp pikir etmek.

pikir derýasyna gark bolmak

seret pikire batmak

  • Batyr aga belli bir netijä gelip bilmän, ýol boýy pikir derýasyna gark boldy. (N. Pomma, Sebäbini soň bildim)

pikir öwürmek

seret pikire gelmek

  • Bu örän gowy adam -- diýip, özüniň ýüreginde pikir öwuürdi. (A. Gowşudow, Eserler)

pikir ýöretmek

Bir predmet barada öz pikiriňi aýtmak, pähimlenmek, bir pikir öňe sürmek.

pikirden dönmek

Bir işi etmek üçin öňünden pikirlenip, soňra goýbolsun etmek, pikiriňi, hyýalyny üýtgetmek.

  • Guzulbaýew öňki pikirinden dönmek islemeýärdi. («Sowet edebiýaty» žurnaly)

pikire batmak

seret pikire gitmek

  • Ol çuň pikire batyp oturdy. («Sowet Edebiýety žurnaly)

pikire çümmek

seret pikire batmak

  • Ol uly pikire çümdi.

pikire düşmek

seret pikire gitmek

  • Sähet bolsa özüniň arryk görnüşli ýüzündäki selçeň sakgalyny yzly-yzyna sypalaýardy, Sähetde şeýle hereket hemişe ol bir çuňňur pikire düşen wagtynda peýda bolýardy. (A. Gowşudow, Eserler)

pikire gelmek

Belli bir karara gelmek, belli bir netijä gelmek.

  • Men gürleşip göreýin diýen pikire geldim. («Sowet edebiýaty» žurnaly)

  • Beý, indi bir pikire-hä gelmeli bolar. (A. Gowşudow, Eserler)

pikire gitmek

Çuň pikir edip, bir zada bar ünsüňi bermek, pikire çümme.

  • Meret çaýyny içip bolup dikeldi-de, pikire gitdi. (A. Durdyýew, Saýlanan eserler)

  • Ata hem geň galyp pikire gitdi. (N. Pomma, Saýlanan eserler)

pikire salmak

Ünjä goýmak, gaýga batyrmak, aladaly ýagdaýa düşürmek.

  • Elliniň bu gürrüňi Pökgeni pikire saldy. (A. Gowşudow, Köpetdagyň eteginde)

pikiri bölmek

Ünsi başga ýana sowmak.

pikiri durlamak

Paýhaslanyp başlamak, oňat akyl ýetirip başlamak, aýdyň pikirde bolmak.

  • Hekimil -- mülküň reňki ýene biraz açyldy, pikirleri durlanyp başlady. (M. Irahimow, Ol gün geler)

pikirine düşmek

Bir işi amala aşyrmaklygyň küýüne düşmek, bir işi etmek üçin aladalanmak.

pikirini çekmek

Bir zadyň gamyny iýmek, aladasyny etmek, pikirlenip, bir zat hakda agyry etmek.

Sözlük geziji